Ronde Tafel Hormoonverstorende Stoffen in Nieuwspoort

Wemos en WECF sloegen handen ineen op nationale milieudag om druk te zetten op Nederlandse beleid rondom EDCs

15.06.2014 | Chantal van den Bossche

---

Henk van Gerven (SP) en Agnes Wolbert (PvdA) discussieren over hormoonverstorende stoffen in Nieuwspoort

Gezondheid was het central thema tijdens de Nationale Milieudag 11 juni jl. WECF en Wemos grepen dit moment aan om in samenwerking met journalisten en Kamerleden een bijeenkomst over hormoonverstorende stoffen (EDC’s) te beleggen

Met ondersteuning van diverse experts, artsen, en wetenschappers werd er op de Nationale Milieudag gepleit voor een strenger Nederlands beleid met betrekking tot hormoonverstorende stoffen die onder meer in voeding, verpakkingsmaterialen, en verzorgingsproducten te vinden zijn. Naast experts, Tweede Kamerleden en organisatoren deden ook afgevaardigden van maatschappelijke organisaties (Greenpeace, Consumentenbond) als vertegenwoordigers van het bedrijfsleven (Green Jump) mee aan de discussie.

Hormoonverstorende stoffen, of Endocriene Verstoorders (EDCs), zijn lichaamsvreemde stoffen die in het lichaam werken als natuurlijke hormonen omdat hun chemische structuur (gedeeltelijk) overeenkomt met die van natuurlijke hormonen, zodoende veroorzaken deze stoffen veranderingen in het hormonale evenwicht. Deze hormoonverstorende stoffen worden in verband gebracht met de sterke toename van hormoongerelateerde vormen van kanker en de afname van spermakwaliteit in Europa. Zo heeft meer dan een kwart van de mannen in Noord Europa last van vruchtbaarheidsproblemen, en is in Nederland de incidentie van borstkanker sinds 1989 met 30 procent toegenomen.

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie is één op de vijf kankergevallen toe te schrijven aan omgevingsfactoren, waaronder de blootstelling aan schadelijke stoffen. In de Nederlandse politiek wordt de toename van deze ziektes daarentegen niet gerelateerd aan het mileu, men is van mening dat er onvoldoende bewijs hiervoor is en daarnaast is het onderwerp al in behandeling binnen de Europese Unie. De Berlaymont Verklaring, die uitlegt dat de stijgende trend van hormoongerelateerde ziekten in de EU niet alleen maar verklaard kunnen worden aan de hand van genetische variatie of keuze in levensstijl, geeft de noodzaak aan voor het maken van een beleid op hormoonverstorende stoffen in het belang voor volksgezondheid. Daarnaast bleek de verontrustende uitzending van Nova Zembla over hormoonverstorende stoffen ook geen reden genoeg voor het RIVM en andere ministeries om (extra) aandacht op dit onderwerp te vestigen.

    Dr. Gavin ten Tusscher, kinderarts van het Westfries Gasthuis, richt zich op de meest kwetsbare groep voor de hormoonverstorende stoffen: kinderen. Hij legt uit dat er in medische apparatuur veel hormoonverstorende stoffen zijn te vinden, en dat er is bewezen dat een groot deel van de medische apparatuur lekkages hebben waardoor deze stoffen vrijkomen. Op kinderen heeft de blootstelling aan deze stoffen een veel groter effect als op volwassenen, hij vertelt dat het Westfries Gasthuis om deze reden grootschalige aanpassingen heeft gedaan om producten met schadelijke stoffen te verplaatsen door DEHP-vrije alternatieven. Een ander gevolg van deze stoffen op kinderen werd aangetoond door Juliette Legler, toxicoloog aan de Vrije Universiteit. Naast onvoldoende lichaamsbeweging kunnen hormoonverstorende stoffen namelijk ook een invloed hebben op de toename van obesitas bij kinderen. Er moeten dus preventief maatregelen worden genomen om de blootstelling van kinderen aan deze stoffen te verminderen.



    Niels Skakkebaek, professor aan de Universiteit van Kopenhagen, heeft veel onderzoek verricht met betrekking tot vruchtbaarheidsproblemen, testosteron gehaltes, en zaadbalkanker. De uitkomsten van de onderzoeken van Professor Skakkebaek tonen aan dat verontrusting over hormoonverstorende stoffen terecht is, een definitieve correlatie is echter nog niet bewezen. Het probleem is echter wel al bekend sinds de jaren ’50, ’60, volgens Majorie van Duursen, toxicoloog aan de Universiteit van Utrecht, en in de tussentijd is er heel wat onderzoek op dit vlak verricht. Ze benadrukt dat de effecten van hormoonverstorende stoffen over meerdere generaties kunnen plaatsvinden; hormoonverstorende stoffen waaraan een grootmoeder is blootgesteld kunnen zodoende effect hebben op haar kleinkinderen. Er moet meer onderzoek worden gedaan naar de effecten van combinaties van hormoonverstorende stoffen. Ook geeft ze aan dat de chemicaliën wet REACH aangepast dient te worden, deze houdt onder andere niet voldoende rekening met prenatale blootstelling. Meer onderzoek om meer kennis te verkrijgen is zeker nodig, maar in de tussentijd moet er niet stil gezeten worden. Men moet nu al actie ondernemen om de blootstelling aan hormoonverstorende stoffen terug te dringen en te monitoren.

    Dr. Lisette van Vliet, Toxics beleidsadviseur bij HEAL, vergelijkt de positie die Nederland aanneemt met de posities van andere Europese lidstaten. Er zijn inmiddels op nationaal niveau in diverse landen in Europa diverse maatregelen genomen. Denemarken loopt voorop, hier krijgen zwangere vrouwen van de overheid een folder waarin informatie is te vinden over hormoonverstorende stoffen en de gevolgen hiervan. Daarnaast zit in Denemarken in speelgoed voor kinderen tot 3 jaar geen enkele hormoonverstorende stof. Ook landen zoals Frankrijk, Zweden, Oostenrijk en België hebben actie ondernomen. Zweden heeft tevens de EU aangeklaagd in verband met de vertraging van een EU-rapport over het nieuwe strategiebeleid met betrekking tot hormoonverstorende stoffen. De Werkgroep in Nederland heeft veel werk verricht, maar om Nederland zo ver te krijgen om maatregelen te nemen moet er nog genoeg gebeuren, de groei van bewustwording over de gevolgen van de hormoonverstorende stoffen is al één stap in de goede richting.

Handen ineenslaan
Het onderzoek van professor Skakkebaek was voor WECF en Wemos de aanleiding de handen ineen te slaan en politiek Den Haag te informeren over de wetenschappelijke verontrusting.  In de Nederlandse politiek wordt toename van bepaalde ziektes niet gerelateerd aan het milieu. Men vindt dat er onvoldoende bewijs is. Bovendien vindt men dat dit onderwerp al in de EU in behandeling is.  Er moet volgens beide organisaties meer samenhang tussen gezondheid en milieu komen en meer aandacht vanuit de Tweede Kamer voor dit onderwerp.

Sprekers tijdens de bijeenkomst:

• Professor Skakkebaek, Copenhagen University Hospital 'International state of science sperm quality'
• Juliette Legler – Toxicoloog Vrije Universiteit 'Hormoonverstorende stoffen.-Kinderen en obesitas'
• Majorie Van Duursen – Head Endocrine Toxicology, Rapport Gezondheidsraad Research Group, Institute for Risk Assessment Sciences, Prenatale Blootstelling, Utrecht University
• Gavin ten Tusscher - Kinderarts West-Fries Gasthuis 'Risico’s en maatregelen voor baby’s'
• Lisette van Vliet – HEAL     EU policy and EU country examples precautionary measures

De Europese Commissie laat helaas op zich wachten met het maken van beleid wat er al lang had moeten zijn. Frankrijk, Duitsland, Denemarken, Zweden en België hebben voorzorgsmaatregelen genomen. De Commissie heeft beloofd in december afgelopen jaar met criteria voor hormoonverstorende stoffen te komen, naast een EU EDC (Endocrine Disrupting Chemical) strategie.

De medewerking van WECF aan deze bijeenkomst werd mogelijk gemaakt door het Life+ project ChildProtect gefinancierd door de Europese Commissie DG Milieu, dat WECF uitvoert samen met Gezinsbond en PAN Europe.

---

Meer Nieuws

Annual Report WECF 2016

WECF Strategic Plan 2015-2020